عوارض ناشی رژیم غذایی نادرست

چطور از ریزش مو در کاهش وزن پیشگیری کنیم؟

رژیم غذایی متناسب در واقع خوردن غذا بر اساس یک برنامه منظم برای به دست آوردن وزن طبیعی و کنترل شده است. افراد چاق معمولا به ویتامین اضافی نیازی ندارند زیرا رژیم غذایی متنوع آنها انواعی از ویتامین‌ها را در خود می‌گنجاند ولی با شروع رژیم غذایی برای کاهش وزن، این ذخیره به تدریج دچار کاهش می‌شود. یکی از مهم‌ترین علایمی که به دنبال این کاهش ذخیره رخ می‌دهد ریزش مو است که البته در بیشتر موارد تدریجی است و با دریافت ویتامین‌های مورد نیاز می‌توان جلوی آن را گرفت. یکی از دلایل ریزش مو در رژیم‌های غذایی کمبود آهن است. تغییرهایی که این رژیم ها در سطح روی، منیزیم، پروتئین، اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های‌B، D‌ و A اعمال می‌کنند، می‌تواند در بروز ریزش مو موثر باشد. این مشکل در مردان و زنان رخ می‌دهد ولی زنان بیشتر به دنبال درمان می‌روند. ریزش مو در رژیم‌هایی که کاهش وزن سریع را به دنبال دارند، بارزتر است. تغییراتی که در رژیم غذایی به وجود می‌آید، در چرخه رشد مو اختلال ایجاد می‌کند و باعث می‌شود فولیکول‌های مو در فاز رشد خیلی سریع وارد فاز استراحت شود. برای پیشگیری از این حالت، کاهش وزن باید بسیار تدریجی صورت گیرد و رژیم حاوی تمام گروه‌های غذایی (نان و غلات، گوشت و حبوبات، سبزی‌‌ها، میوه‌ها و لبنیات) باشد. در بسیاری افراد ریزش مو موقتی است و ۲ تا ۶ ماه طول می‌کشد و پس از بازگشت به رژیم متعادل غذایی رشد مو طبیعی می‌شود. توصیه می‌شود کاهش وزن در هفته به میزان نیم تا یک کیلوگرم باشد. از مکمل‌های ویتامین و آهن در صورت نیاز استفاده شود. از محکم بستن موها خودداری شود و در صورت عدم پاسخ درمانی با تجویز متخصص پوست، از ماینوکسیدیل هم استفاده شود.

کاهش وزن سریع عوارض دارد

یکی از مواردی که موجب شکایت افرادی که کاهش و افزایش وزن داشته‌اند می‌شود وجود خطوط کششی روی پوست است که در اثر اتساع پوست در مدت کوتاه ایجاد می‌شود. خطوط کششی ممکن است در اثر چاقی و لاغری و یا مصرف طولانی‌مدت برخی داروها (به خصوص کورتیکواستروییدها که اصطلاحا کورتون نامیده می‌شوند) ایجاد شود. این خطوط در ابتدا ارغوانی رنگ هستند و با گذشت زمان همرنگ پوست می‌شوند. هنگامی‌‌که ارغوانی هستند نوعی از لیزر به نام پالس دای لیزر که ارگان هدفش رگ‌های خونی است می‌تواند کمک کند که وضعیت مقداری بهتر شود اما وقتی سفید رنگ می‌شوند و به رنگ پوست در می‌آیند، به خصوص اگر خیلی ضخیم باشند، تقریبا کار زیادی نمی‌توان برای رفع آنها انجام داد. در این موارد لیزرهای فرکشنال کمک بسیار محدودی می‌کنند و تجربه نشان داده است خیلی موثر نیستند. گاهی مواقع می‌توان در برخی نقاط بدن تاثیر این نوع لیزر را در کاهش اثر این خطوط روی پوست آزمایش کرد و اگر پاسخ قابل قبول بود در سایر نقاط بدن نیز از آن استفاده کرد.

از آنجا که آسیب در عمق پوست است داروها نیز تغییرات زیادی روی این خطوط ایجاد نمی‌کنند و چندان موثر نیستند و فرد باید با این موضوع کنار بیاید. محصولات مختلفی در بازار وجود دارد و تبلیغات در این زمینه زیاد است اما واقعیت علمی ‌ندارد. کرم‌هایی مانند مشتقات ویتامین A مانند رتین A یا تریتنوئین ممکن است تا حدودی کمک‌کننده باشند. در افراد جوان قابلیت ارتجاع پوست نسبت به افراد مسن بیشتر است و به تدریج این اختلاف رنگ کمتر می‌شود. لازم به یادآوری است که افزایش وزن اغلب تدریجی اتفاق می‌افتد و اگر کاهش وزن هم تدریجی باشد عوارض و آسیب‌های پوستی کمتر خواهد بود.

هیچ وعده‌‌ای را حذف نکنید

برخی با نخوردن شام یا صبحانه کالری دریافتی‌شان را کاهش می‌دهند درحالی که حذف وعده‌های غذایی غلط است و موجب ولع در وعده غذایی بعدی می‌شود. حذف خودسرانه شام در دراز‌مدت فرد را دچار مشکلاتی خواهد کرد. افرادی که چنین تغییراتی در رژیم غذایی‌شان می‌دهند ممکن است زود وزن کم کنند اما سریع به وزن قبل برمی‌گردند. افرادی که رژیم کاهش وزن دارند باید 3 وعده غذای اصلی و 2 میان وعده صبح و عصر داشته باشند و حتی بعد از شام هم یک میان‌وعده مانند میوه داشته باشند. رژیم کاهش وزن به معنی نخوردن و گرسنگی کشیدن نیست بلکه به معنی درست خوردن است. کم‌خوری غیراصولی کاری اشتباه است که می‌تواند پیامدهایی مانند ریزش مو، عصبانیت، بی‌حوصلگی، رها کردن رژیم غذایی و عدم موفقیت در کاهش وزن را در پی داشته باشد. کم‌خوری باعث می‌شود عضلات بدن تحلیل برود و پوست بدن شل ‌شود طوری که حتی با ژل و برخی اقدامات اصلاح نمی‌شود و ممکن است برای جمع کردن پوست نیاز به جراحی باشد.

در برنامه غذایی تنوع و تعادل را رعایت کنید

کاهش وزن بی‎خطر یا ایمن محدوده‎ای دارد که کف آن هفته‎ای نیم کیلوگرم یعنی 2 کیلوگرم در ماه و سقف آن هفته‎ای یک کیلوگرم یعنی 4 کیلوگرم در ماه است. بنابراین یک فرد می‌تواند در شرایط مناسب بدون اینکه آسیبی به بدنش برسد طی 4 ماه 8 تا 16 کیلوگرم وزن کم کند. البته هرچه روند کاهش وزن به سقف نزدیک شود احتمال اینکه علاوه بر بافت چربی بافت ماهیچه‎ای از دست برود وجود دارد. از دست رفتن بافت ماهیچه‎ای در درازمدت با سلامت، متابولیسم و شادابی منافات دارد. توصیه می‌شود افراد هنگام کاهش وزن حتما ورزش منظم شامل تمرین‌های هوازی و قدرتی را در برنامه روزانه‌شان بگنجانند و عضلات بدنشان را تقویت کنند.

برخی افراد با رژیم‎های سرخود، تک‌خوری و حذف نان و برنج اقدام به کاهش وزن می‌کنند. تجربه نشان داده است رژیم‌های غذایی عجیب و غریب که با فیزیولوژی و نیازهای بدن، فرهنگ غذایی، قومیت و برنامه زندگی فرد منافات دارد، تاریخ مصرف دارد و رعایتشان فقط در کوتاه‌مدت امکان‎پذیر است. به طور معمول در یک برنامه غذایی صحیح باید نزدیک به 50درصد کالری دریافتی از کربوهیدرات‌ها، 25 تا 30 درصد از چربی‌ها و 15 تا 20 درصد از پروتئین‌ها تامین شود. در افرادی که ورزش‌های قدرتی انجام می‌دهند نیاز پروتئین می‌تواند افزایش پیدا کند. مثلا اگر میزان نیاز پروتئین در افراد عادی یک گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است این افراد می توانند 1.2 تا 1.5 و در برخی شرایط حتی تا 2 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مصرف کنند. البته درباره کارآیی رژیم غذایی پرپروتئین در سنتز بافت ماهیچه‎ای بحث وجود دارد و مطالعات نشان داده است عملا اگر مصرف پروتئین از حد مشخصی (20‎تا 25درصد کل کالری دریافتی) بیشتر شود تولید اوره می‌کند و باید از طریق ادرار از بدن دفع شود. به همین خاطر توصیه می‌شود افرادی که رژیم غذایی پرپروتئین دارند برای دفع سموم بدن آب زیاد مصرف کنند.